Αν έπρεπε να ξεχωρίσω έναν τίτλο για το 2025 αυτό θα ήταν η εικονιζόμενη τριπλέτα του Dolmenwood RPG: τρία βιβλία που τόσο από άποψη εμφάνισης όσο και περιεχομένου, παίρνουν τα ινία όσον αφορά τα παιχνίδια ρόλων και θέτουν πανύψηλα στάνταρντς (ελπίζω μέσα στο 2026 να βάλω μπρος και το campaign). Από κοντά, σε τελείως διαφορετικό ύφος, το Για την εξαφάνιση των τελετουργιών του Byung-Chul Han, που μαζί με την Ακύρωση του μέλλοντος του Φίσερ και το Less Is More του Hickel αποτελούν μια καλή και άκρως απαραίτητη τριπλέτα απέναντι στον ζόφο του σύγχρονου καπιταλιστικού τοπίου/κόσμου. Ακολουθεί η λίστα, χωρισμένη σε τρεις κατηγορίες: λογοτεχνικά, μη λογοτεχνικά και βιβλία παιχνιδιών ρόλων. Προφανώς, τα μέλη της λίστας δεν είναι αποκλειστικά φετινής εσοδείας:
Λογοτεχνία:
Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες, Γιώργος Θάνος (Επιμέλεια) (Ροές, 2024): Δεκατρία διηγήματα που αποπνέουν έντονα τη λαογραφική ατμόσφαιρα της προβιομηχανικής Ελλάδας, των Παραδόσεων του Πολίτη, των καταχανάδων και της αγριευτικής υπαίθρου. Μια ατμόσφαιρα γεμάτη απειλητικές μη ανθρώπινες δυνάμεις, που αρθρώνουν έναν κόσμο ολοζώντανο σε κάθε του έκφανση. Ανυπομονώ να διαβάσω και την επόμενη συλλογή της άτυπης αυτής σειράς (Η χτυπημένη και άλλες ιστορίες με φαντάσματα) που μόλις κυκλοφόρησε. Περισσότερα εδώ.
Αυτός ο χειμώνας, Δημήτρης Καρακίτσος (αντίποδες, 2024): Ο πρωταγωνιστής αναλαμβάνει να φυλάει ένα έρημο χωριό για τον χειμώνα – μένει μόνος του στο βουνό, στο χιόνι, στη φύση. Το premise και μόνο αρκεί για να με μαγέψει, πόσο δε μάλλον όταν υπάρχει μια λιτή, νηφάλια γραφή που αντικρίζει τη φύση με σεβασμό και δέος, αντλεί από καταστάσεις γνώριμες για όσους έχουν κάποια επαφή με την ορεινή επαρχία, ανακατεύει ρεαλιστικές ιστορίες με παραμυθένιες αφηγήσεις και εικονογραφεί με αξέχαστο τρόπο τα δύο περιβάλλοντα του πρωταγωνιστή: τόσο το ορεινό τοπίο όσο και το εσωτερικό του σπιτιού. Περισσότερα εδώ.
Κεχριμπαρένια Έρημος, Ιωάννα Μπουραζοπούλου (Καστανιώτης, 2019): Το δεύτερο μέρος της τριλογίας του Δράκου της Πρέσπας μάς μεταφέρει στη Βόρεια Μακεδονία, όπου πιάνει το νήμα της ιστορίας όχι από εκεί που το άφησε η Κοιλάδα της λάσπης, αλλά περίπου εκεί από όπου είχε ξεκινήσει. Διατηρώντας το εξαιρετικό world-building, το μυστήριο και τους καταιγιστικούς ρυθμούς, η Κεχριμπαρένια έρημος από τη μία ταιριάζει οργανικά στις πτυχές του πρώτου βιβλίου (παρά την εξαντλητική ανυδρία μετά την υγρασία της Κοιλάδας της λάσπης), αλλά παράλληλα στέκεται ως εξαιρετικό αυτόνομο έργο, με ουσιαστικά διαφορετικό χαρακτήρα από το πρώτο βιβλίο.
Μυστήρια Πράματα: Ξυλόκαστρον & Πέριξ, Θανάσης Πετρόπουλος (Jemma, 2025): Τα φετινά, τέταρτα κατά σειρά Μυστήρια Πράματα, επανέρχονται στο φορμάτ της «συλλογής διηγημάτων», με όλα τα γνώριμα στοιχεία: καυστικό χιούμορ, ζοφερό φολκλόρ, το αγαπητό πρωταγωνιστικό δίδυμο. Οι πέντε ιστορίες του τεύχους έχουν ικανό θεματικό εύρος, μιας και φτάνουν από έναν πιθανό απόκρυφο λόγο για τη διάνοιξη της διώρυγας του Ισθμού Κορίνθου μέχρι την επαφή με μια από τις νεράιδες που μπορούν να κλέψουν τη μιλιά των αρσενικών. Πετρόπουλος όλο και καλύτερος τεύχος το τεύχος.
Ουγκέτσου Μονογκατάρι: Ιστορίες της σελήνης μετά τη βροχή, Ueda Akinari (Άγρα, 2022): Μια συλλογή διηγημάτων που άπτονται του υπερφυσικού δια της θρησκευτικής και μυθολογικής οδού, με αρκετή έμφαση στην ιστορία (θρυλική και μη) της Ιαπωνίας (ειδικά για αυτό είναι πολύ χρήσιμη τόσο η εισαγωγή όσο και οι πολυάριθμες σημειώσεις του μεταφραστή). Φαντάσματα, χθόνιες ερπετόμορφες οντότητες, πτωματοφάγοι μοναχοί, μεταμορφώσεις, μικροσκοπικοί θεοί - το βιβλίο είναι ένα tour de force της θρυλικής Ιαπωνίας. Περισσότερα εδώ.
Οι ιτιές, Algernon Blackwood (δώμα, 2025): Διάβασα για τρίτη φορά τις Ιτιές, πρώτη φορά στα ελληνικά, και αυτό το πλωτό ταξίδι δύο φίλων κατά μήκος του ερημικού Δούναβη, παραμένει ένα από τα κορυφαία έργα υπαινικτικού αφύσικου τρόμου, μια κορυφή που ο ίδιος ο Μπλάκγουντ δεν κατάφερε ποτέ να ξαναφτάσει. Αριστούργημα.
Τζον Σάιλενς: Αρχαίες μαγείες κι άλλες απόκρυφες υποθέσεις, Algernon Blackwood (Στοχαστής, 2025): Λατρεύω τους occult detectives, την πλέξη του υπερφυσικού με την ερευνητική μεθοδολογία. Στην περίπτωση του Τζον Σάιλενς, οι Αρχαίες Μαγείες και η Μυστική Λατρεία (δύο από τις ιστορίες που περιλαμβάνει η συλλογή) είναι από τις πιο ωραίες ιστορίες τρόμου που έχουν γραφτεί, και η προσεγμένη μετάφραση στα ελληνικά ήταν κάτι που έλειπε. Περισσότερα εδώ.
Κάποιοι δεν πεθαίνουν ποτέ, Dana Grigorcea (Κίχλη, 2024): Δύσκολα κατατάξιμο, το έργο ακροβατεί ανάμεσα στον ατμοσφαιρικό τρόμο (τον οποίο καταφέρνει πολύ καλά) και την κοινωνικοπολιτική κριτική (με έμφαση στην μετακομμουνιστική εποχή της χώρας), ενώ ασχολείται και με ζητήματα διαμόρφωσης ιστορικής και εθνικής αντίληψης και συνείδησης. Μπόλικο χιούμορ, εξαίσια γραφή, τεχνικά το μυθιστόρημα είναι άρτιο. Βιβλίο που επιστρέφει συχνά πυκνά στο μυαλό μου από τότε που το τελείωσα. Περισσότερα εδώ
Twilight Falling, Paul S. Kemp (Wizards of the Coast, 2003): Κάθε λίγα χρόνια επιστρέφω στα Forgotten Realms και τις νουβέλες τους, μιας και ο κόσμος αυτός, στον οποίο έχω περιπλανηθεί όσο κανέναν άλλον, έχει ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου. Το Twilight Falling του Kemp είναι ένα πολύ καλογραμμένο RPG μυθιστόρημα (κάτι όχι ιδιαιτέρως συνηθισμένο), με πολύ καλοδουλεμένη πλοκή γεμάτη ανατροπές, μαεστρικό ρυθμό και αρκετά ενδιαφέροντες χαρακτήρες. Συν τοις άλλοις αγγίζει και μια θεματική στην οποία είχα αδυναμία παλιά (shades), ενώ η χωρική τοποθέτηση στα Ανατολικά Heartlands εγείρει κύματα νοσταλγίας. Περισσότερα εδώ.
Death’s Master, Tanith Lee (DAW, 1979): Ένα ακόμα εξαιρετικό βιβλίο της Τάνιθ Λι, αυτή τη φορά περισσότερο σπονδυλωτό μυθιστόρημα αντί για συλλογή διηγημάτων. Η γλώσσα και ο τρόπος γραφής για μια ακόμα φορά είναι σε πολύ ψηλά επίπεδα, η θλίψη ξανά πανταχού παρούσα. Θα την ήθελα να έχει εναντιωθεί κάποια στιγμή σε κυρίαρχες αξίες (πχ το αναπόφευκτο του θανάτου και η τιμωρία όσων προσπαθούν να του ξεφύγουν, ή την τραγωδιολαγνεία όσον αφορά τους πρωταγωνιστές) αλλά όπως και να χει, θεσπέσιο ανάγνωσμα. Περισσότερα εδώ.
The Girl, The Priest, and the Devil, Theo Prasidis (Dead Sky Publishing, 2025): Graphic novel που εκκινεί θεματικά από μια αρκετά γνωστή εγχώρια παράδοση και διαδραματίζεται σε ένα ελληνικό χωριό κατά την εποχή της Τουρκοκρατίας. Για όσους έχουν διαβάσει προηγούμενα έργα του Θοδωρή, υπάρχουν γνώριμα στοιχεία: έντονο αντικληρικό πνεύμα, δυναμική γυναικεία παρουσία, ευαισθησία στον χειρισμό των χαρακτήρων αλλά και αρκετό αίμα και gore εκεί που πρέπει. Χρησιμοποιώντας μια πολύ καλοστημένη μη γραμμική αφήγηση σε τρία μέρη, το έργο καταλήγει να χτίζει ένα πανέμορφο φολκλορικό και φεμινιστικό αφήγημα που (προφανώς) βουτάει στα νερά του folk horror. Έργο διαμάντι, ελπίζω να το δούμε σύντομα μεταφρασμένο και στα ελληνικά.
Ring, Kōji Suzuki (Vertical, 1991): 25 χρόνια αφότου είδα την ταινία (από την οποία δεν θυμόμουν τίποτα) διάβασα το βιβλίο, το οποίο ήταν αναπάντεχη έκπληξη. Ιδιοφυής σύλληψη όσον αφορά την ιδέα στον πυρήνα του, και μαεστρική εκτέλεση που πλοηγείται εξαιρετικά από τον τρόμο στην έρευνα και πάλι πίσω. Μια πολύ φρέσκια στροφή για τον κοσμικό τρόμο της εποχής που γράφτηκε το βιβλίο.
Death Angel’s Shadow, Karl Edward Wagner (Warner Books, 1973): Δύο νουβέλες και ένα διήγημα που αποδεικνύουν για μια ακόμη φορά πως ο Wagner είναι μεγάλος μάστορας της literary sword and sorcery λογοτεχνίας (ειδικά στην πιο μικρή φόρμα), με απολαυστική γραφή γεμάτη ατμόσφαιρα και όσα πλουμίδια χρειάζονται. Κορυφαία ιστορία το Reflections for the Winter of My Soul (τι τίτλος) με τη χειμερινή ατμόσφαιρα και το κλειστοφοβικό σκηνικό, μα και τα άλλα δύο αφηγήματα στέκονται πολύ ψηλά.
Μη Λογοτεχνικά:
Ελληνικά Παραμύθια Α’, Οι Παραμυθοκόρες, Άννα Αγγελοπούλου (Εστία, 1991): Τα δικά μας παραμύθια των Γκριμ. Στον τόμο αυτό η Άννα Αγγελοπούλου συγκεντρώνει πολυάριθμα παραμύθια με κεντρικό άξονα τη γυναικεία φύση των πρωταγωνιστριών. Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει η πρωτόλεια, καθόλου γυαλισμένη φύση τους, η οποία περιλαμβάνει σκληρές, γκροτέσκες εικόνες που κινούνται από εφευρετικότατους θανάτους μέχρι ανθρωποφαγία και τελετουργικά που μονάχα ως μαγικά μπορούν να χαρακτηριστούν (πχ. το πολυήμερο λιβάνισμα ενός κρανίου). Περισσότερα εδώ.
Το τραγούδι των Νιμπελούνγκεν (Στοχαστής, 2009): Μεσαιωνικό έπος που αποτέλεσε μια αφετηρία για τον Βάγκνερ και την ομώνυμή όπερά του. Το κείμενο με συνεπήρε με την ρέουσα δομή, τον πολύ ιδιαίτερο ρυθμό, την απολαυστική φωνή του αφηγητή, την καταιγιστική πλοκή, την εξαιρετική δουλειά του μεταφραστή και τα πολλά αξιομνημόνευτα σκηνικά. Άκρως προτεινόμενο. Περισσότερα εδώ.
Ουελελέ: Ανάλεκτα από τον τέταρτο κόσμο, Νίκος Κούρκουλος (Στάσει Εκπίπτοντες, 2024):
Συλλογή από πολύ ενδιαφέροντα άρθρα ευρύτερου ανθρωπολογικού ενδιαφέροντος, με ζωηρά πολιτικό άξονα και ζωντανή γλώσσα με ικανές ποσότητες χιούμορ. Μεγάλο εύρος θεματικής που κινείται από τους δήθεν εξαφανισμένους ιθαγενείς της Τανζανίας μέχρι την αποδόμηση του Collapse του Diamond (βλ. και το φοβερό Η Αυγή των πάντων), την κλιματολογική καταστροφολογία και τη μεσογειακή διατροφή.
Αλλόκοτος ελληνισμός: Δοκίμιο για την οριακή εμπειρία των ιδεών, Νικήτας Σινιόσογλου (Κίχλη, 2016): Ουτοπική παγανιστική σκέψη, διαφωτισμένη βλασφημία και αίρεση, θηριώδης πλαστογραφία, αποτελούν κάποιες από τις παρεκκλίσεις με τις οποίες καταπιάνεται το βιβλίο. Απολαυστικά γραμμένο ανάγνωσμα που φέρνει στο φως επτά πολύ ενδιαφέρουσες προσωπικότητες του ελλαδικού χώρου, μαζί με τα άκρως γοητευτικά νήματα της πνευματικής τους δραστηριότητας. Περισσότερα εδώ
Η ακύρωση του μέλλοντος, Mark Fisher (αντίποδες, 2024): Εξαιρετική συλλογή κειμένων που καταπιάνονται με τον ύστερο καπιταλισμό και τους τρόπους που εδραιώθηκε μετά τη δεκαετία του 1970, εστιάζοντας στο πώς οικειοποιήθηκε την πολιτισμική παραγωγή και την αντικουλτούρα, πεδία όπου η Αριστερά ηττήθηκε επειδή δεν τα θεώρησε αρκετά σοβαρά ή/και εχθρικά με την ιδεολογία της. Κορυφαίες στιγμές τόσο η εισαγωγή και ο επίλογος (ψυχεδελικός κομμουνισμός), όσο και το φοβερό προτελευταίο κεφάλαιο “Βγαίνοντας από το κάστρο των βρυκολάκων”. Κατατοπιστικότατο και το επίμετρο του μεταφραστή. Περισσότερα εδώ.
Για την εξαφάνιση των τελετουργιών: Μια τοπολογία του παρόντος, Byung-Chul Han (Όπερα, 2024): Με αφετηρία την τελετουργική συμπεριφορά και τον ρόλο της σε διάφορους τομείς της ζωής, ο Byung-Chul Han εστιάζει σε διάφορες πτυχές της νεωτερικότητας και μετα-νεωτερικότητας, ανιχνεύοντας τους τρόπους που ο νεοφιλελευθερισμός, ως κυρίαρχος τρόπος πολιτικής οργάνωσης σε παγκόσμιο επίπεδο, έχει διαβρώσει και αποσυντονίσει την ανθρώπινη ύπαρξη, από την προσωπικότητα μέχρι τον έρωτα. Βιβλίο-μανιφέστο, σε κατάλληλο μέγεθος για επαναναγνώσεις.
Less Is More: How Degrowth Will Save the World, Jason Hickel (William Heinemann, 2020): Οποιοδήποτε βιβλίο καταφέρεται ενάντια στη μανία για ανάπτυξη είναι ένα βιβλίο απαραίτητο για την εποχή μας. Πόσο μάλλον όταν αυτό βασίζεται σε εμπεριστατωμένη έρευνα και στοιχεία, αποκαλύπτει την πλάνη της πράσινης ανάπτυξης, του τρόπου με τον οποίον ο καπιταλισμός έχει λεηλατήσει τον πλανήτη αρθρώνοντας ένα παρανοϊκό δίκτυο εκμετάλλευσης, και του τρόπου που η καρτεσιανή διχοτόμηση του κόσμου φέρει τεράστιο βάρος για την όλη κατάσταση, για να καταλήξει τελικά στον ανιμισμό που ως τρόπος σκέψης μπορεί να στηρίξει τα θεμέλια ενός εναλλακτικού τρόπου οικονομικής και πολιτικής άρθρωσης του κόσμου. Δεν λέει πολλά που δεν ήξερα, αλλά τα οργανώνει με ωραίο και εύληπτο τρόπο.
Dolmenwood (Player’s Book, Campaign Book, Monster Book), Gavin Norman (Exalted Funeral, 2025): Μακράν τα κορυφαία RPG βιβλία της χρονιάς. Ένας κόσμος που θυμίζει μια σκοτεινότερη αντανάκλαση του Δάσους του παραμυθιού, μπολιασμένος με άπλετο ευρωπαϊκό φολκλόρ που δείχνει πώς όταν οι κανόνες πλεχτούν αρμονικά με τον κόσμο, τότε έχουμε αριστουργήματα – από το φανταστικό ημερολόγιο μέχρι τις μικρές ιστορίες/βίους αγίων που συνοδεύουν κάθε clerical spell, από την εξαντλητική περιγραφή του Δάσους μέχρι τα πλάσματα που το πλαισιώνουν.
Cecil Williamson’s Book of Witchcraft: A Grimoire of the Museum of Witchcraft, Steve Patterson (Troy Books, 2015): Ο Cecil Williamson, δημιουργός και ιδιοκτήτης του Boscastle Museum of Witchcraft, ήταν μια αφανής μα πολύ ενδιαφέρουσα μορφή της βρετανικής μαγείας του εικοστού αιώνα: υπήρξε μέχρι και μέλος της MI6 κατά τον δεύτερο παγκόσμιο, ενώ υπήρξε γνώριμος πολλών θρυλικών αποκρυφιστών, ανάμεσα σε αυτούς και του Gerald Gardner, ιδρυτή της Wicca. Το βιβλίο αυτό καταπιάνεται με τη ζωή και τα γραπτά του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και το τελευταίο μέρος του βιβλίου, όπου σκιαγραφείται η (σε μεγάλο βαθμό ανιμιστική) κοσμοθεώρηση και το μαγικό σύστημα του Williamson.