Στο πιο πρόσφατο βιβλίο του Δημήτρη Καρακίτσου, Αυτός ο χειμώνας (Αντίποδες, 2024), ο Στέργιος, ο πρωταγωνιστής, κάνει εδώ και χρόνια μια εποχική δουλειά που για μένα βρίσκεται στα όρια του ιδανικού: περνάει τους χειμώνες ως φύλακας ενός άδειου (κατά τους χειμερινούς μήνες) ορεινού χωριού της Μακεδονίας. Παρότι τα προηγούμενα χρόνια υπήρχαν και άλλοι (έστω και λίγοι) φύλακες μαζί του, ο χειμώνας του μυθιστορήματος είναι ο πρώτος που ο Στέργιος θα περάσει ολομόναχος. Στην απομόνωση του χιονισμένου βουνίσιου τοπίου ο Στέργιος κοινωνεί με τη φύση και έρχεται αντιμέτωπος με πρακτικά προβλήματα, με την έλλειψη ανθρώπινης επαφής και με το παρελθόν, τον αέναο σύντροφό του. Η όλη υπόθεση εκτυλίσσεται στα τέλη της δεκαετίας του 1980, μια επιλογή που εντείνει την αίσθηση της απομόνωσης, απουσία ίντερνετ και κινητών τηλεφώνων.
Το θέμα του μυθιστορήματος με άγγιξε ιδιαίτερα – η ζωή σε έναν μικρό οικισμό στο βουνό αποτελεί διακαή πόθο, ιδίως μάλιστα όταν περιλαμβάνει μια απόλυτη (αν και προσωρινή) απομόνωση από την ανθρωπότητα. Προφανώς συντονίστηκα και με το θέμα της αστικοποίησης και της εγκατάλειψης των χωριών, που διαπερνάει το έργο. Ο συγγραφέας χειρίζεται τα ζητήματα αυτά με ευαισθησία και μεράκι, χωρίς να ωραιοποιεί καταστάσεις αλλά και δίχως να επιτρέπει στην απελπισία να κυριαρχήσει επί του πρωταγωνιστή και του αναγνώστη.
Χρησιμοποιώντας λιτή, μετρημένη και νηφάλια πρόζα (κάτι που εκτίμησα ιδιαιτέρως, μιας και ο γλωσσικός πλουραλισμός παλιότερων έργων του είχε την τάση να με λιγώνει) ο Καρακίτσος αντικρίζει τη φύση με σεβασμό και δέος, αντλεί από καταστάσεις γνώριμες για όσους έχουν κάποια επαφή με την ορεινή επαρχία, ανακατεύει ρεαλιστικές ιστορίες με παραμυθένιες αφηγήσεις (η Φραγκίτσα, ένα από τα ωραιότερα κεφάλαια, διηγείται τον γνωστό θρύλο της μαμής που πρέπει να ξεγεννήσει τη γυναίκα του βρυκόλακα) και εικονογραφεί με αξέχαστο τρόπο τα δύο περιβάλλοντα του πρωταγωνιστή: τόσο το ορεινό τοπίο όσο και το εσωτερικό του σπιτιού (ανά διαστήματα καταφύγιο γεμάτο θαλπωρή, ανά διαστήματα αφόρητο κελί). Με μαεστρία σκιαγραφείται και ο ίδιος ο Στέργιος, τραχύς άνθρωπος (πραγματικός ranger του βόρρά, θα έλεγε κανείς) που αναζητά τη συντροφιά στο δάσος και σε εκκλησιαστικά βιβλία, στο ραδιόφωνο και στις αναμνήσεις του. Ο χαρακτήρας του αποτελεί τρόπο τινά μια αποκρυστάλλωση του ρήγματος ανάμεσα στην πόλη και την επαρχία, του ασυμβίβαστου της ζωής στο βουνό με τον πόθο για μια φυσιολογική ζωή με ανθρώπινη αγάπη.
Ένα πανέμορφο βιβλίο (με επίσης υπέροχα ταιριαστό εξώφυλλο), μέρη του οποίου ήδη με τραβάνε να τα επισκεφτώ ξανά. Παραθέτω ένα απόσπασμα:
Είναι αλλιώτικη η ζωή στα βουνά. Ώρες ώρες, οι μέρες μοιάζουν με χαλασμένη βρύση. Σταγόνες που δεν σε αφήνουν να κοιμηθείς. Σαλιγκάρια που πέρασαν ρόδες από πάνω τους. Κι όμως, είναι τόσο όμορφα. Δες, για παράδειγμα, πώς μυρίζει το δάσος την άνοιξη. Έρχεται το χωριό και σε στολίζει με γιρλάντες από αρχέγονο αέρα. Σε βαφτίζει στα νερά της Φαντίνας. Στα πηχτά του ηλιοβασιλέματα, την ώρα που σηκώνεται το αγιάζι. Τι και αν σου ζητά για αντάλλαγμα την ελευθερία σου. Όλοι αυτό σου ζητούν, στο κάτω κάτω.
Γι’ αυτό και κανείς δεν είναι αληθινά ελεύθερος.