Ένα σημαντικό βιβλίο 4: Οι Δύο Μάγοι και ο Βασιλιάς των Κορακιών (Susanna Clarke)

Κάθε Χριστούγεννα παίρνω ένα δώρο στον εαυτό μου, συνήθως βιβλίο. Κάπου το 2006-07 αυτό έλαχε να είναι το Jonathan Strange & Mr Norrell της Susanna Clarke, που κυκλοφόρησε στα ελληνικά ως Οι Δύο Μάγοι και ο Βασιλιάς των Κορακιών (Διόπτρα, 2005) σε μετάφραση Καίτης Οικονόμου. Μέχρι τότε είχα σχεδόν πλήρη άγνοια για την λογοτεχνική παραγωγή φανταστικού και τρόμου μετά το 2000, θεωρώντας πως υπάρχουν ακόμη πάρα πολλά πράγματα της προηγούμενης χιλιετίας που έπρεπε να διαβάσω πριν περάσω το κατώφλι, αλλά και σνομπάροντας έργα που δεν είχαν δοκιμαστεί από τον χρόνο. Ευτυχώς, σε ένα βιβλιοπωλείο της Καρδίτσας το μάτι μου έπεσε στο εξώφυλλο του βιβλίου και στην ακόλουθη περιγραφή του οπισθόφυλλου, η οποία και σε συνδυασμό με τον πολύ μεγάλο αριθμό σελίδων (901) ήταν αρκετή για να με πείσει να πληρώσω τα 20-και-κάτι ευρώ ώστε να το αποκτήσω:

Αγγλία, αρχές 19ου αιώνα… Η μαγεία είναι υπαρκτή, αλλά σε παρακμή. Ανάμεσα στους θεωρητικούς μελετητές της, οι μοναδικοί που την ασκούν πρακτικά είναι ο Τζόναθαν Στρέιντζ και ο κύριος Νόρελ. Οι δυο τους, μια γοητευτική μελέτη αντιθέσεων. Μαζί προσπαθούν να αναβιώσουν τη μαγεία της εποχής και να της δώσουν ξανά την αίγλη που της ταιριάζει. Είναι όμως μόνοι σε αυτόν το “δρόμο”; Μήπως υπάρχει κάποιος τρίτος που κινεί πραγματικά τα νήματα; Μένοντας αφανής, αμέτοχος στη δράση αλλά και σκοτεινός και ερμητικός, όπως αρμόζει εξάλλου σε έναν μάγο-βασιλιά της Βόρειας Αγγλίας, ο γοητευτικός Βασιλιάς των Κορακιών με το χλωμό εκφραστικό πρόσωπο αιχμαλωτίζει την φαντασία αλλά και την αγωνία μας, κρατώντας τον εαυτό του επτασφράγιστο μυστικό ως την τελευταία σελίδα.

Το τμήμα της βρετανικής παράδοσης που βρίσκεται κάπου μεταξύ της προϊστορικής πάχνης του Κελτικού μύθου (Τουάθα Ντε Ντανάαν, Κούκουλέιν, κτλ) και των πιο ύστερων παραμυθιών (18ος αιώνας - αρχές 20ου), είναι γεμάτο με αγροτικά ξόρκια και brownies, Seelie και Unseelie Courts, καβαλάρηδες που πήγαν να γευματίσουν Κάτω από το Βουνό και μόλις επέστρεψαν στη Γη διαπίστωσαν ότι έχουν περάσει αιώνες και δεν πρέπει να αγγίξουν το χώμα γιατί θα γίνουν στάχτη. Όλο αυτό το κουβάρι από έντονα πράσινο, γκρίζο και μπλε φολκλόρ είναι ίσως το αγαπημένο μου από τα νησιά της Αλβιόνας. Αυτή η αύρα κυριαρχεί στο βιβλίο, τόσο πρωτογενώς στις πάρα πολλές υποσημειώσεις που περιέχουν αποσπάσματα ιστοριών, θρύλων και φανταστικών δοξασιών, όσο και δευτερογενώς στον κόσμο. Ένας κόσμος που μυρίζει λαξευμένη βόρεια πέτρα, τζάκι και παλιό χαρτί, αλλά και θαλάσσια αρμύρα, ισπανική ξεραΐλα και ιταλική φινέτσα. Ένας κόσμος που είναι μια εναλλακτική Γεωργιανή Αγγλία (με κάποια από τα ταξικά, αποικιοκρατικά, πατριαρχικά προβλήματα της εποχής) στην οποία η μαγεία επανέρχεται στο προσκήνιο μετά από 300 χρόνια και η οποία μαγεία, πολύ μετρημένα και διακριτικά, αρχίζει να επενεργεί επί του τοπίου. Επικό πεδίο δράσης, απλωμένο σε διάστημα αρκετών ετών, που σε συνδυασμό με την ύπαρξη υπαινικτικής αύρας συγκεκριμένης ποιότητας (η αίσθηση ότι από τη γωνία της μισάνοιχτης πόρτας που φαίνεται στον καθρέφτη σε κοιτάει ένα αχνό μάτι, που αν επικεντρώσεις το βλέμμα πάνω του χάνεται) θυμίζει το πώς πρέπει να ένιωθε ο Μπίλμπο όταν φόραγε το δαχτυλίδι στο Μπαγκ Εντ και απλωνόταν σαν λίγο βούτυρο σε πολύ ψωμί. Όσο για τον Βασιλιά των Κορακιών, είναι από τους πιο έντεχνα σκιαγραφημένους χαρακτήρες, λάμποντας δια της αόρατης παρουσίας του κατά μήκος ολόκληρου σχεδόν του κειμένου.

Δεν θα κάτσω να καταπιαστώ με την υπόθεση, ούτε με τους δυο κεντρικούς χαρακτήρες (ο Τζόναθαν Στρέηντζ παραμένει ένας από τους αγαπημένους μου ήρωες). Θα αναφέρω όμως πως η ματιά επί ιστορικών γεγονότων (όπως οι ναπολεόντειοι πόλεμοι στην προκειμένη) μέσα από το πρίσμα μιας εναλλακτικής ιστορίας είναι κάτι που αγαπώ ιδιαίτερα. Επίσης θα αναφέρω τις καταπληκτικές ασπρόμαυρες εικόνες που υπάρχουν διάσπαρτες στο κείμενο. Πάνω από όλα όμως τα άπειρα θραύσματα αγνής παράδοσης που διατρέχουν το πεδίο του βιβλίου, καθώς και τον πλούτο λεπτομερειών που ζωντανεύουν πανηγυρικά τον κόσμο: η απαρίθμηση διάφορων τίτλων από την βιβλιοθήκη του Νόρελ έχει καταστήσει την ασώματη περιπλάνησή μου εντός της δυνατή. Διαβάστε το βιβλίο και μετά δείτε και την πολύ καλή τηλεοπτική μεταφορά του 2015 από το BBC.