Ένα σημαντικό βιβλίο 2: Παγκόσμιος Μυθολογία (επιμέλεια Felix Guirand)

Η δίτομη Παγκόσμιος Μυθολογία (Εκδόσεις Γιοβάνη, 1953) σε επιμέλεια Felix Guirand, γνωστή και ως New Larousse Encyclopedia of Mythology, είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό βιβλίο, γιατί σηματοδοτεί την πρώτη ουσιαστική επαφή μου με μυθολογίες πέρα της Ελληνορωμαϊκής (άντε και της ποπ εικόνας της Σκανδιναβικής και της Αιγυπτιακής). Μέχρι την πρώτη φορά (γύρω στα 11 ή 12 χρονών) που έκανα επιδρομή στη βιβλιοθήκη του παππού (γυάλινη με συρόμενη μπροστά πόρτα, σαν αυτές τις σχολικές που υπήρχαν στους διαδρόμους του δημοτικού και είχαν μέσα όργανα χημείας) και το πλιατσικολόγησα με συνοπτικές διαδικασίες, η κυρίως επαφή με το μυθικό ήταν από τη μία τα παραμύθια και τα ψήγματα που υπήρχαν εντός τους, και από την άλλη οι παιδικές μυθολογίες τύπου Στρατίκη, μέσω των οποίων είχα ξεκοκαλίσει τα χοντρά σημεία της αρχαίας ελληνικής.

Γραμμένο σε καθαρεύουσα και πολυτονισμένο, με μια εισαγωγή που νομίζω την είχα προσπεράσει την πρώτη φορά, το βιβλίο εκκινεί ουσιαστικά με το κεφάλαιο «Προϊστορική Μυθολογία». Όπως μπορεί να ιδωθεί και στην παρακείμενη φωτογραφία, κάθε κεφάλαιο (της ελληνικής μονάχα έκδοσης, όπως έμαθα πρόσφατα) ξεκίναγε με μια φανταστικής αισθητικής λετρίνα, η οποία συνδύαζε γράμμα με ένα χαρακτηριστικό πλάσμα ή σύμβολο της υπό εξέταση μυθολογίας (εδώ έχουμε μια ρουσάλκα πάνω στο Ε), ενώ υπήρχε και πλήθος διάσπαρτες εικόνες, έτσι ώστε να διασπάται η αποτρεπτική αίσθηση του wall of text. Ο πρώτος τόμος παραμένει ο αγαπημένος μου, γιατί ασχολούταν με την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, χωρίς όμως ευτυχώς να έχει ελληνική μυθολογία (η οποία ήταν ένα τεράστιο κεφάλαιο στο τέλος του δεύτερου τόμου) την οποία είχα αφομοιώσει προ πολλού.

Ως σημαντικότερα κεφάλαια θεωρώ ακόμη αυτά της Τευτονικής, Φιννο-Ουγκρικής, Σλαβικής και Λιθουανικής Μυθολογίας. Και αν η Τευτονική είχε μια παγοφλογισμένη και ελαφρώς άξεστη συγγένεια με την γνώριμη Ελληνική, οι άλλες τρεις παρουσίαζαν έναν κόσμο που ελάχιστη σχέση είχε με τα κλασικά πάνθεα. Με ιδιαίτερη βάση στο φυσικό περιβάλλον και το σπίτι, με σχεδόν ολική απουσία λατρευτικών οικισμάτων, και με μια ασάφεια όσον αφορά την ανθρώπινη πτυχή των θεών (καμία σχέση με τους ανθρωπομορφικούς ελληνικούς), εδώ κυριαρχούσε η αίσθηση της εστίας, του ξύλινου σπιτιού του απομονωμένου εντός του απέραντου Ρωσικού δάσους, της βελέντζας, της μικρής (στα όρια οικογενειακού μεγέθους) κοινότητας, του στοιχειωμένου ρυακιού – ένα ολόκληρο campaign setting που έμπλεκε με μαεστρία την πλέον αρχαϊκή αισθητική ουσία των παραμυθιών (ή άλλιώς την επίγευση που έχεις όταν σου διηγείται παραμύθια παππούς/γιαγιά με αναμμένη σόμπα και μάλλινα υφάσματα) με μια φαινομενικά άσπιλη και απειλητική φύση. Παρά την κυριαρχία των αρσενικών ινδοευρωπαϊκών μορφών στα (εκ των υστέρων συστηματοποιημένα) πάνθεα, διαβάζοντας για τις μυθολογίες αυτές είχες την εντύπωση πως κοιτάς (έστω και με θολούρα) εντυπώσεις από προϊστορία. Χωρίς αυτά τα τρία κεφάλαια δεν θα υπήρχαν, τουλάχιστον με αυτή τη χροιά, οι Παγανιστικές Δοξασίες.