The Boughs and Byways of Ytene – Martin Locker

Σε μια από τις επαγγελματικές εξορμήσεις του ο Aubrey Winslade, νεαρός αρχαιολόγος και γεωγράφος, βρίσκεται στο μικρό αγγλικό χωριό απ’ όπου κατάγεται ο πατέρας του. Εκεί ανακαλύπτει την ύπαρξη της Vagabond Trust, μιας οργάνωσης από άτομα που περιπλανιούνται (μόνοι ή σε ζευγάρια) στις εξοχές της Αλβιόνας δίχως κάποια βάση ή σταθερή εργασία, άνθρωποι που προσπαθούν να ζήσουν με έναν τρόπο διαφορετικό από τον κυρίαρχο, λειτουργώντας παράλληλα ως προφορικοί ταμιευτήρες παραδόσεων και αξιοπερίεργων γεγονότων. Στις παρυφές του Trust υπάρχουν και οι Settler Safes, άτομα που, έχοντας περάσει από τις τάξεις των Vagabonds προτίμησαν να εγκατασταθούν, συνήθως στις παρυφές μικρών συνήθως οικισμών· τα σπίτια τους αποτελούν προσωρινό καταφύγιο και τόπο ανάπαυσης για τους περιπλανώμενους Vagabonds. Ο Aubrey γοητεύεται από τον διαφορετικό αυτό τρόπο ζωής και τον κόσμο που του αποκαλύπτεται (με υπερφυσική, συν τοις άλλοις, χροιά) και δέχεται την πρόταση να γίνει Settler Safe, κάτι που όμως προαπαιτεί να ζήσει ως Vagabond για έναν χρόνο, διάστημα για το οποίο περιπλανιέται στις επαρχίες της κεντρικής και δυτικής Αγγλίας.

Σε πρώτο επίπεδο το μυθιστόρημα του Martin Locker αφηγείται τη ζωή του Aubrey, από τις αρχές μέχρι τα τέλη του εικοστού αιώνα. Παράλληλα, βλέπουμε να ξεδιπλώνεται η Αγγλία του αιώνα εκείνου και η ιστορία της, με έμφαση στις επιπτώσεις που είχε στην ύπαιθρο η έντονη μεταπολεμική αστικοποίηση. Επίσης είναι ένα βιβλίο για τους φυσικούς κύκλους (των εποχών, της ζωής και του θανάτου) αλλά κι ένα αφήγημα που βρίθει με λαογραφικές αφηγήσεις: θρύλοι, παραδόσεις, παράξενα συμβάντα, τραγούδια· πράγματα που συνέλεξε ο πρωταγωνιστής τόσο κατά τον ένα χρόνο των περιπλανήσεών του (που καλύπτει σχεδόν το μισό βιβλίο) όσο και στα μετέπειτα χρόνια που είχε εγκατασταθεί στο χωριό. Έτσι το έργο είναι ένα παλίμψηστο που εν μέσω της κεντρικής ραχοκοκαλιάς της υπόθεσης παρεμβάλει αποσπάσματα τοπικής ιστορίας και θρύλων, φιλοσοφικούς στοχασμούς του αφηγητή, αρχαιολογικές εικασίες και πολλά ακόμη. Το ετερόκλιτο του υλικού αναπόφευκτα επηρεάζει την εμπειρία της ανάγνωσης (για παράδειγμα υπήρχαν σημεία όπου η τοπική ιστορία του χωριού Thusford με κούρασε) αλλά το αποτέλεσμα είναι πολύ καλοδουλεμένο και στιβαρό. Αυτό ίσως οφείλεται σε όσα καίνε στην καρδιά του αφηγήματος: το πνεύμα του ρομαντισμού, η θλίψη για όσα έχουν χαθεί και θα χαθούν (για πάντα, άραγε;) που θυμίζει το πνεύμα των γραπτών του Τόλκιν (άλλωστε η φυσιολατρία είναι κοινή στους δύο συγγραφείς), η αναπάντεχη μα τόσο καλοδεχούμενη ελπίδα, η λαχτάρα για μια άλλη ζωή με πιο ήρεμους κι ανθρώπινους ρυθμούς, εγγεγραμμένους σε αυτούς της φύσης· μια ζωή ικανή ν’ αφουγκραστεί τους ψιθύρους της γης και να δει την αχλή των μυθικών μονοπατιών της.

Τέλος, να σημειώσω πως σαν αντικείμενο το βιβλίο εμπνέει δέος (όπως μπορεί ίσως να φανεί στις φωτογραφίες στο τέλος του κειμένου), ως είθισται με τα έργα που κυκλοφορεί ο εκδοτικός Mount Abraxas Press*. Πρόκειται για ένα αληθινό τεχνούργημα, και πιθανώς ό,τι καλύτερο διάβασα φέτος. Ακολουθεί ένα μικρό απόσπασμα:

“The sun held a steady gaze in front of me, beginning its descent to some far tree line and sowing its golden haze as a farmer flings out seeds into fresh furrows. A slow wave built up inside, visceral in its effect, a tremendous sensation of age burrowed up from the land beneath my feet and crept over my soul. Flint, iron, bone, barrow, homestead, ditch, cellar, track, stone, blood, field, families, songs, legends, phantoms, all these things lifted themselves into one enormous present so that the past and future fell away and before my mind’s eye there was only a single moment in which each strand of before, now and after wove together into a tight string which bound up the landscape. A liminal kingdom among which I had been permitted to walk and see and speak, and that kingdom now lay dormant behind me, waiting patiently that I might return and play my role in perpetuating its parallel timeframe in which all things meet, all things begin with the careful knock upon a back door. And in front lay other realms, other spaces that modern man has forgotten or shunned but which might present me with even greater understanding of the matter of Britain. I had always kept the maps of the Poly Olbion in my heart, imprinted from those afternoons in Cambridge where their fabulous figures lay trapped within a dusty shelf. Now they had found a way out, or so it felt, and yearned to see the places they had been chosen to represent.”

*Δυστυχώς, όπως συμβείνει με την παραγωγή του συγκεκριμένου εκδοτικού, το βιβλίο είναι ιδιαίτερα ακριβό, έχει κυκλοφορήσει σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων και ο μόνος τρόπος παραγγελίας είναι η επικοινωνία με τον εκδότη, η οποία ενίοτε είναι περίεργη. Ευτυχώς, όπως με πληροφόρησε ο συγγραφέας, το βιβλίο αυτό (καθώς και τα άλλα τρία δικά του που έχουν βγει από τον Mount Abraxas) θα κυκλοφορήσει σε αυτοέκδοση με πιο προσιτή τιμή και διαθεσιμότητα, εντός του 2024.